Dưới đây là một số hướng dẫn kỹ thuật cần lưu ý khi trồng bí xanh trong vụ đông để giúp bà con đạt hiệu quả cao nhất:
1. Ngâm ủ và vào bầu
*Ngâm ủ:
Với vụ đông gieo trước 25/9 là tốt nhất.
Ngâm hạt trong nước lã từ 4-6 giờ, đãi sạch. Trộn hạt với cát (tỷ lệ 1:3), đựng trong 1 miếng vải mềm, thoáng (tốt nhất là vải xô) rồi ủ vào đống rơm, rạ, Chú ý dấp nước 1-2 lần, khoảng 1-2 ngày hạt nứt nanh.
Bí xanh có thể gieo hạt trực tiếp hoặc có thể làm bầu. Với điều kiện gieo trồng trên đất 2 lúa để đảm bảo tranh thủ thời vụ gieo hạt vào bầu là phương pháp hiệu quả lại dễ chăm sóc, tiết kiệm hạt giống.
* Làm bầu:
Đất làm bầu là hỗn hợp phân chuồng (hoặc mùn mục) trộn đất phù sa (hoặc đất bùn ải) tỷ lệ 1:1. Bón thêm 1kg urê + 1,5 kg lân, 1,5 kg kali cho 1000kg hỗn hợp đất làm bầu trên. Có điều kiện nên xử lý hỗn hợp bằng một số loại thuốc trừ nấm trước khi đưa hạt vào khoảng 10 ngày.
Sử dụng túi nylon (phải cắt 2 góc phía dưới để dễ tiêu thoát nước), lá chuối, hoặc khay kích thước tuỳ theo thời gian đưa ra ruộng để đựng hỗn hợp làm bầu. Nếu trồng nhiều có thể làm như làm bầu ngô.
Khi gieo hạt xong phải phủ một lớp đất mỏng kín hạt, sau đó phủ một lớp trấu mục hoặc mùn mục, tưới đều 5-7 ngày cho hạt mọc đều. Khi cây bắt đầu có lá thật đưa ra ruộng là tốt nhất.
Nông dân thu hoạch bí xanh vụ đông (ảnh minh hoạ)
2. Làm đất
- Chọn đất thịt nhẹ, chủ động tưới tiêu(nên thực hiện cách ly khu vực có chất thải công nghiệp và bệnh viện từ 1-2km, với chất thải sinh hoạt ít nhất 200m, cách xa đường quốc lộ ít nhất 100m…)
- Việc làm đất và kích thước luống bí phụ thuộc vào việc làm giàn hay không làm giàn cho cây.
+ Nếu làm giàn, làm luống rộng khoảng 1,5 m rãnh rộng khoảng 0,3 m. Hàng cách hàng 85-90cm, cây cách cây 0,5m.
+ Nếu để cây bò trên đất mặt luống rộng 3,5-4 m, trồng 2 hàng: hàng cách hàng 2,5-3,0 m, cây cách cây 0,4 -0,45 m. Với luống đơn, mặt luống rộng khoảng 2,5 m, trồng 1 hàng giữa luống, cây cách cây 0,4 m.
3. Phân bón
Lượng phân bón cho 1 sào bí xanh như sau: (360m2):
Loại phân
|
Phân chuồng
|
Lân Super
|
Urê
|
Kali
|
Tổng lượng (kg)
|
800
|
15
|
10-12
|
8-10
|
Bón lót
|
100%
|
100%
|
25%
|
50%
|
Bón thúc lần 1 (2-3 lá thật)
|
|
|
25%
|
|
Thúc lần 2 (bắt đầu ngả ngọn bò hoặc leo giàn)
|
|
|
25%
|
25%
|
Thúc lần 3 (đậu quả rộ)
|
|
|
25%
|
25%
|
Khi cây sinh trưởng kém có thể bón bổ sung bằng cách tưới pha loãng NPK 16:16:8 với nước lã hoặc nước phân chuồng hoai mục nồng độ 5%.
4. Chăm sóc
Khi cây có 2-3 lá thật, xới phá váng, kết hợp bón thúc, vun nhẹ cho cây.
Bón thúc lần 2 cây có bắt đầu ngả ngọn bò hoặc leo giàn, xới rộng, sâu kết hợp bón thúc 25% đạm + 25% kali cho cây.
Bón thúc lần 3 khi đậu quả rộ bón nốt lượng phân còn lại.
Khi dây dài 50cm, dùng đất chặn ngang đốt, cách 1-2 đốt lại chặn để tranh thủ cho cây bí ra rễ bất định, tăng khả năng thu hút chất dinh dưỡng nuôi quả sau này, cứ 3-4 ngày lại chặn 1 lần, phải hướng ngọn bí ở hốc này bò sang hốc kia, sau đó mới nương dây cho leo giàn.
Khi nương dây cho leo giàn cần để dây ở tư thế tự nhiên, không lật úp hoặc vặn dây. Dùng rơm rạ, dây chuối buộc ngọn vào giàn. Chú ý buộc ở phía nách lá. Bắt dây chéo cho đều giàn và khỏi che rợp hoa quả. Giàn cắm chéo như mái nhà để tranh thủ không gian, tận dụng hợp lý ánh sáng. Mỗi cây để 1-2nhánh chính. Đặt cho cuống quả nằm đúng vào chỗ giao nhau của 2 cây dóc để khi quả lớn không xô dây, tụt giàn.
Với ruộng bí không làm giàn thì cần phải lót rơm rạ để tránh quả tiếp xúc trực tiếp với đất.
Chú ý:
- Trồng nổi bầu và giữ ẩm thường xuyên, không để ruộng ngập.
- Nếu thu bí già, chỉ để 01 quả trên thân chính ở lá thứ 13 đến 17 là tốt nhất, tỉa bỏ nhánh.
- Nếu thu bí non cần bấm ngọn tạo hai thân hoặc nuôi thêm một nhánh để thu được 2 đến 3 quả/cây.
- Khi bí đã có 8- 10 lá, cần tỉa bỏ lá già, lá sâu bệnh ở sát gốc.
- Hái bỏ những quả bí khi mới đậu bị dị dạng, bị sâu bệnh.
5. Tưới tiêu
Ở giai đoạn đầu sau trồng cần tưới nhẹ thường xuyên cho cây mau bén rễ hồi xanh, đảm bảo đủ độ ẩm cho cây sinh trưởng phát triển tốt.
Thời kì ra hoa kết quả bí xanh cần nhiều nước,cần tưới đủ nước cho cây sinh trưởng phát triển bình thường. Nếu thiếu nước cây sinh trưởng phát triển kém, sâu bệnh phát triển gây thiệt hại năng suất. Nếu bị mưa ngập cần tháo hết nước ngay vì bí xanh không chịu ngập úng.
6. Phòng trừ sâu bệnh
Bí xanh thường bị một số loại sâu gây hại như: sâu vẽ bùa, rệp, sâu xanh… và một số bệnh thường gặp: héo xanh, thối đốt cây, sương mai, phấn trắng ….
Thường xuyên chú ý theo dõi để phát hiện và phòng trừ kịp thời theo hướng dẫn của bảo vệ thực vật.
7. Thu hoạch
Khi quả được 50-60 ngày tuổi là thu hoạch được. Bí non có thể thu ở giai đoạn 25-35 ngày tuổi (sau khi đậu)
Thu vào sáng sớm, cần nhẹ nhàng tránh bị xây xát. Quả già thu về có thể xếp thành hàng, lớp để nơi thoáng mát bảo quản. Có thể bảo quản trong vòng 1 tháng mà không ảnh hưởng lớn đến chất lượng.
Trần Thị Liễu - Phòng NN&PTNT